Yargı Reformu Strateji Belgesi'nde Önemli Düzenlemeler

Yargı Reformu Strateji Belgesi, Türkiye'deki yargı süreçlerinin daha etkin hale getirilmesi amacıyla önemli düzenlemeleri içermektedir. Bu belgede, duruşmaların iki aydan fazla uzatılmaması, istinaf incelemelerinin en geç altı ay içerisinde sonlandırılması ve Yargıtay süreçlerinin de en fazla altı ayda tamamlanması için mekanizmaların oluşturulacağına vurgu yapılmıştır.

Yargı süreçlerinin kısaltılması için istinaf mahkemelerinin daire ve hakim sayılarının artırılması da planlanmaktadır. Bu artış, iş yüküyle orantılı ve uzmanlaşmayı sağlayacak bir şekilde gerçekleştirilecektir. Ayrıca, istinaf mahkemelerinin dairelerinin tek heyetle çalışması sağlanarak süreçlerin hızlanması hedeflenmektedir.

İstinaf incelemeleri, yalnızca dosyanın bölge adliye mahkemesine geliş tarihi dikkate alınarak değil, aynı zamanda davanın ilk derece mahkemesine açıldığı tarih de dikkate alınarak gerçekleştirilecektir. Bu sayede, yargı süreçlerinde yaşanan gecikmelerin önüne geçilmesi hedeflenmektedir. Dava dosyaları, ilgili dairede arşivlenmeden önce ön incelemeye tabi tutulacak; bu sayede görev uyuşmazlıklarının asgariye indirilmesi sağlanacaktır.

Bunun yanı sıra, istinaf yolundaki kesinlik sınırlarının gözden geçirileceği ve bazı uyuşmazlıklar için doğrudan temyiz sisteminin getirileceği belirtilmiştir. Duruşma yapılmaksızın dosya üzerinden çözülebilecek uyuşmazlıkların kapsamı genişletilecektir. Bekletici sorun oluşturacak durumlarda ise "duruşmalara ara verilmesi kararı" alınarak duruşmalar, bekletici sorunun bitimine kadar gerçekleştirilmemesi sağlanacaktır.

İlk derece yargılamalarındaki dosyalara bakma sırasına ilişkin uygulamalar, makul sürede yargılanma hakkının ihlalini önleyecek şekilde düzenlenecektir. Bu yeni düzenlemelerle birlikte, yargı süreçlerinin hızlandırılması ve adaletin daha etkin bir şekilde yerine getirilmesi amaçlanmaktadır.

Temyiz Süreçlerinde Yenilikler

Önümüzdeki günlerde başlatılacak çalışmalarda, en çok tartışma konusu olan temyiz süreçleriyle ilgili adımlar atılacak. AK Parti kaynaklarına göre, Türkiye'de davaların yüzde 83'ü zaten istinafta sonuçlanmakta, Yargıtay'a gitmemektedir. Eğer dosyalar Yargıtay'a gitse bile, genellikle onaylanmaktadır. Bu noktada “atlamalı temyiz” önerisi gündeme gelmiştir. Yani, 5 yıl ve üzeri ceza öngören davaların doğrudan Yargıtay’a gitmesi önerilmektedir. Örneğin, kasten adam öldürme suçunda 5 yıl ve üstü ceza söz konusu olduğunda, bu davaların öncelikle istinafa gitmeden Yargıtay'da sonuçlanması hedeflenmektedir.

Bu çerçevede, istinaf sürecinin devre dışı bırakılması istenmektedir. Böylece bazı davaların temyiz sürecinin uzamaması sağlanacak. Hazırlanacak taslak, AK Parti tarafından yasal bir teklif haline getirilerek Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne sunulacaktır. Eğer bu yeni öneri kabul edilirse, 5 yıl ve üzeri ceza öngören davalar, istinafa götürülmeden doğrudan Yargıtay tarafından görülecektir.

“Atlamalı temyiz” modeli olarak adlandırılan bu sistem ile kasten adam öldürme, uyuşturucu suçları, çocuğa yönelik suçlar, cinsel istismar, nitelikli dolandırıcılık veya nitelikli hırsızlık gibi 5 yılın üzerinde ceza öngörülen suçlarda, davaların istinaf mahkemelerine götürülemeyeceği ifade edilmektedir. Bu, yargı süreçlerinin hızlandırılmasına yönelik önemli bir adım olarak değerlendirilmektedir.